Những nét cơ bản của nền kinh tế tri thức và những mặt trái của nó

   [KH10NS1] - Kinh tế tri thức xuất hiện là một hệ quả tất yếu của quá trình phát triển kinh tế trong xu thế công nghệ thông tin hiện nay, việc vận dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào quá trình sản xuất sẽ cho ta năng suất cao hơn với nhân lực ít hơn, nguyên liệu rẻ hơn và chất lượng cao hơn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn sẽ thấy những hạn chế của nó bên cạnh những ưu thế vượt trội.

1. Những nét cơ bản của nền kinh tế tri thức

    Các nhà khoa học đưa ra một số định nghĩa về Kinh tế tri thức ở Việt Nam, giáo sư Đặng Hữu đã định nghĩa như sau: “Kinh tế tri thức là một nền kinh tế trong đó, sự sản sinh ra, phổ cập và sử dụng tri thức giữ vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra của cải, nâng cao chất lượng cuộc sống”.

Những đặc trưng cơ bản của nền kinh tế tri thức:

   Thứ nhất, nền kinh tế tri thức là một nền kinh tế trong đó khoa học đã trở thành một lực lượng sản xuất trực tiếp. Ngày nay khoa học đã tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất bằng việc tạo ra công nghệ cao, tạo ra phương pháp tổ chức quản lý khoa học ngày một hiện đại nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả lao động, đổi mới sản phẩm.

    Thứ hai, nếu trong các nền kinh tế trước, vốn và lao động là quan trọng nhất thì trong kinh tế tri thức, tri thức và tài nguyên thông tin (yếu tố tinh thần) là quan trọng nhất.

   Thứ ba, Trong nền kinh tế tri thức, hàm lượng tri thức trong sản phẩm ngày càng cao, lao động chất xám có tầm quan trọng hơn cả mọi yếu tố khác của sản xuất.

   Thứ tư, của nền kinh tế tri thức đó là: sáng tạo và đổi mới là động lực của phát triển xã hội

2. Mặt trái của nền kinh tế tác động tới sự phát triển kinh tế xã hội

   Bên cạnh những lợi ích mang lại thì nền kinh tế tri thức cũng có một số mặt trái tác động đến sự phát triển kinh tế xã hội như sau:

   Thứ nhất là trước xu thế phát triển kinh tế tri thức toàn cầu, các nước đang phát triển ý thức được ưu thế vượt trội của kinh tế tri thức so với kinh tế công nghiệp, họ chủ động triển khai các chương trình , chiến lược, kế hoạch hành động đi vào nền kinh tế tri thức. Nhưng cho đến nay thì khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng nhanh, do chênh lệch về tri thức, nếu rút ngắn được khoảng cách về tri thức thì sẽ thu hẹp được khoảng cách giàu nghèo.

   Thứ hai là nguy cơ gia tăng nạn thất nghiệp là rất dễ xảy ra vì kinh tế tri thức gắn với năng suất lao động được nâng cao. khi quy mô sản xuất giữ nguyên, thậm chí được mở rộng thêm, năng suất lao động tăng lên là tất yếu dẫn đến sự dư thừa lao động ở một số ngành.

   Thứ ba là chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nước sẽ ngày càng gia tăng. Các nước công nghiệp là các nước đi đầu về phát triển kinh tế tri thức, trình độ phát triển của các nước này ngày càng được nâng cao. Trong khi các nước đang phát triển mặc dù rất cố gắng nhưng rất khó khăn để theo kịp các nước lớn.

   Thứ tư là kinh tế tri thức đặt ra những thách thức đối với văn hóa. Trong nền kinh tế tri thức – xã hội thông tin, văn hóa có điều kiện phát triển nhanh và văn hóa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, nhưng mặt khác các nền văn hóa đứng trước các rủi ro rất lớn: bị pha tạp, dễ mất bản sắc, dễ bị các sản phẩm văn hóa độc hại tấn công phá hoại, mà rất khó ngăn chặn được.

Theo:
Nguyễn Thị Tuyết và Nguyễn Thị Trang sinh viên lớp KH10NS1